Pedagog szkolny

     W związku z pismem Kujawsko – Pomorskiego Kuratora Oświaty dot. problemu uzależnień i używania substancji psychoaktywnych oraz leków proszę o zapoznanie się z poniższymi informacjami.

Uzależnienie od alkoholu, narkotyków czy leków wśród młodzieży to bardzo poważny problem, którego nie wolno lekceważyć. Choroba ta nie ustępuje sama i prowadzi na margines życia oraz do śmierci.

 Z uwagi na zakres występowania i obniżenia granicy inicjacji w przypadku sięgania 

po środki psychoaktywne mamy do czynienia z trudnym problemem współczesnej terapii uzależnień. Uzależnienia występujące u osób młodych charakteryzują się inną specyfiką niż 

u dorosłych. Bardzo ważnym negatywnym czynnikiem w procesie rozwoju uzależnienia 

u osób młodych jest wpływ substancji psychoaktywnych na wciąż rozwijający się organizm. Wszystkie środki psychoaktywne oddziałują na układ nerwowy, wpływają na chemiczne procesy mózgu, co w połączeniu z niedojrzałym układem nerwowym powoduje większą skłonność do uzależnienia oraz większą skalę negatywnych czynników, których skutki 

z uwagi na różnice osobnicze mogą być odczuwane w różnym natężeniu przez całe życie.

Trudno wymieniać wszystkie występujące uzależnienia, natomiast można pokazać wspólne ich cechy.

Po pierwsze to uporczywe dążenie do przyjmowania danej substancji lub wykonywania pewnej czynności (wewnętrzny przymus), po drugie to wykonywanie tych szkodliwych zachowań pomimo zauważalnych szkód spowodowanych uzależnieniem, a po trzecie to występowanie przykrych stanów psychicznych oraz dolegliwości fizycznych w okresach abstynencji i uczucie ulgi wywołane przez przyjęcie środka lub wykonanie czynności.

Dane zebrane wśród warszawskich uczniów wskazują, że nastolatki najczęściej używają leków przeciwbólowych, które są dostępne w sklepach, kioskach i aptekach. Stosowanie leków uspokajających, nasennych oraz przeciwdziałających przygnębieniu i złemu nastrojowi (również dostępnych bez recepty) nie jest tak powszechne, ale jest to zjawisko, którego nie można lekceważyć. Młodzi ludzie sięgają po te leki, ponieważ nie radzą sobie z licznymi trudnościami i problemami wieku dorastania.

Badani uczniowie w większości stosowali leki wtedy, gdy rzeczywiście coś im dolegało. Zdarzało się jednak, że młodzi ludzie nadużywali leków przeciwbólowych i wykrztuśnych 

z innych powodów – do odurzania oraz w celu odchudzania się. Motywem nadużywania leków bywała także chęć naśladowania rówieśników. Stwierdzono ponadto bardzo niepokojące zjawisko odurzania się przez nastolatków lekami popijanymi alkoholem.

Młodzież otrzymywała leki, które można kupić bez zalecenia lekarza, najczęściej od rodziców, ale sięgała również po nie samodzielnie – korzystając głównie z zasobów domowej apteczki. Niektórzy stosowali także leki, które dostali od swoich rówieśników. Nastoletni uczestnicy wywiadów zdawali sobie sprawę z części zagrożeń związanych z nadużywaniem leków, jednak tę wiedzę trudno uznać za rzetelną. W trakcie wywiadów kilkakrotnie pojawiła się opinia, że paracetamol to lek bezpieczny i „lekki”. Wyniki badań wskazują, że ten farmaceutyk bywa przyczyną poważnych zatruć. Niektórzy badacze twierdzą nawet, że nie powinien być dostępny bez zalecenia lekarza (Sheen i wsp., 2002).

Ludzie młodzi najczęściej swój pierwszy kontakt z alkoholem/narkotykiem mają na przełomie szkoły podstawowej i gimnazjalnej (13-14 lat) w okolicznościach takich jak prywatki/domówki, obozy/kolonie, wagary. 

 

Dla Rodziców

Rodzice, którzy mają dobry kontakt z dzieckiem mają większą szansę, aby uchronić je przed uzależnieniami. Budowanie kontaktu, wiarygodność i rzetelna wiedza to ważne elementy w relacji między rodzicem a dzieckiem. Dzieci 

w okresie dojrzewania potrzebują poczucia więzi i przynależności do rodziny, wspierania poczucia własnej wartości, wiarygodności rodziców, sprawiedliwego traktowania, poszanowania intymności i dyskrecji oraz stanowczości w ważnych sprawach.

Im lepszy kontakt między rodzicem a dzieckiem, tym większa szansa, 

że rodzic zauważy niepokojące objawy u dziecka, takie jak:

unikanie rozmów, częste kłamstwa;

oddalanie się od rodziny;

kłopoty w szkole, których wcześniej nie było np. wagary;

rozdrażnienie, niecierpliwość, agresja;

sypianie o różnych porach dnia (raz jest bardzo pobudzone a raz ospałe);

spędzanie czasu poza domem i unikanie kontaktu po powrocie;

nowi znajomi, o których nie chce rozmawiać lub samotne spędzanie czasu w pokoju;

nadmierny apetyt lub jego brak, gwałtowne chudnięcie lub tycie;

przekrwione oczy, zwężone lub rozszerzone źrenice;

dziwne zapachy w pokoju lub bezpośrednio od dziecka, przedmioty związane z narkotykami;

znikanie z domu pieniędzy lub wartościowych przedmiotów.

Pojedyncze objawy nie muszą oznaczać, że z dzieckiem dzieje się coś złego, jednak nie muszą wystąpić wszystkie objawy, aby świadczyć, że coś złego się dzieje.

Warto interweniować, gdy z dzieckiem dzieje się coś niepokojącego, jednak nie działać pod wpływem emocji i rozpocząć rozmowę wtedy, gdy wiemy, 

że znajdziemy czas na to, aby ją skończyć. W momencie pojawienia się problemu, warto także szukać pomocy u specjalistów.